vagantes - Blog

Op 25 april jl. overleed Paul van Vliet.
Geboren en getogen Hagenaar, bekend en geliefd cabaretier en bovenal aardig mens.
Het bericht van zijn dood kwam onverwachts, ondanks zijn hoge leeftijd. Ik hoorde het toen ik in de auto zat en luisterde naar het programma ' Spraakmakers' op Radio 1.
In het nieuws van 10 uur werd er nog niets over gezegd, een half uur later opende de nieuwslezer ermee. Toen Spraakmakers na het nieuws weer door ging, gaf presentatrice Ghislaine Plag aan dat iedereen daar aan tafel toch wel aangeslagen was door het bericht. Er volgde een rondje herinneringen aan Paul van Vliet, waarna de draad van het programma weer werd opgepakt.
Ook ik was geschrokken en geroerd.
Ik groeide op in het Den Haag van de jaren zestig, de tijd waarin Paul van Vliet begon met zijn 'Theatertje' PePijn in de Nieuwe Schoolstraat. Ik herinner mij nog levendig het bericht van de brand van het Theater voor Kunsten & Wetenschappen, vlakbij het toenmalige Staatsspoor in Den Haag. Op 18 december 1964 om precies te zijn, ik lag toen in het ziekenhuis na een blindedarmoperatie. Op diezelfde dag werd Theater PePijn geopend en sprak burgemeester Kolfschoten, die zich ijlings van de brand naar het nieuwe theatertje had verplaatst, de legendarische woorden:
'le roi est mort, vive le petit prince!'
Ik ben er vaak geweest, in dat kleine theatertje, heb er de eerste programma's gezien, met Liselore Gerritsen, Ferd Hugas en pianist Rob van Kreeveld.
Ook latere programma's heb ik gezien, waaronder de one-man-shows in het Scheveningse Kurhaus, met Bram van de Commune en Majoor Kees.
Paul van Vliet bezocht het Haagse Christelijk Gymnasium, dat in zijn tijd nog aan de Groot Hertoginnelaan lag. Nauwkeurig beschrijft hij in een van zijn liedjes de route die hij naar school liep: 'door de Javastraat, Laan van Meerdervoort en rechtsaf waar dat stoplicht staat.' Daar stond die school toen en 'daar staan nu twee gebouwen van een oliemaatschappij', klopt allemaal als een bus, ik volg hem op de voet.
Ik zat op het Eerste VCL toentertijd, ook een oer-Haagse school.
Koning Willem Alexander en zijn broers bezochten die school in de jaren tachtig, voor zijn dochters koos hij het Christelijk Gymnasium van Paul van Vliet, dat nu in de buurt van het Catshuis ligt.
Veel herinneringen aan Den Haag, veel herinneringen aan Paul van Vliet, onverbrekelijk verbonden met die stad.
Half februari van dit jaar stond ik zoals gebruikelijk op het kleine marktje op het Willem Royaardsplein in Den Haag, vanwege de vele bejaarden met rollators die in die buurt wonen ook wel 'Place des Invalides' genoemd. Ik sta er maandelijks vóór Albert Heijn en daar stond op die dag onmiskenbaar Paul van Vliet. Ik was zo vrij om hem aan te spreken en hij reageerde vriendelijk en niet afwerend. Op mijn vraag hoe het met hem ging antwoordde hij 'goed!' en vertelde hoe hij af en toe nog interviews gaf op verschillende locaties, onder andere in Theater Dilligentia, begin maart. Het bleek een besloten voorstelling te zijn, anders had ik zeker zijn advies opgevolgd en was erheen gegaan. Ik stuurde hem later die week een briefje om nog wat herinneringen op te halen en hem te bedanken voor het ontspannen en open gesprekje. Een paar dagen later ontving ik een handbeschreven kaart met de volgende tekst:
lieve Nelleke,
dank voor je leuke en hartelijke brief.
Zo hebben we samen toch ook een stukje gedeeld verleden.
Moge bijgaande tekst je inspireren tot mooie dingen.
Veel goeds bij al je bezigheden.
We zien elkaar nog wel bij Albert Hein.
Lieve groet,
Paul van Vliet

Op de keerzijde van de kaart de tekst van zijn lied
"ik drink op de mensen
die bergen verzetten
die door blijven gaan met hun kop in de wind.
Ik drink op de mensen
die met vallen en opstaan
blijven geloven
met het geloof van een kind

(...)

Ik drink op het béste
van vandaag en van morgen
ik drink op het mooiste waar ik van hou
ik drink op het maximum
wat er nog in zit
in vandaag en in morgen
in mij en in jou!

Aan het laatste couplet voegt Paul van Vliet met de hand geschreven mijn naam toe.
Een kostbaar geschenk.
Hij zal voor altijd herinnerd worden of, zoals ik het eens iemand hoorde verwoorden:
'so easy to remember, so hard to forget!'

0 Comments

Pjotr en Anna woonden in Oekraïne, in Kiev.
Samen met de kleine Fodor, hun zoontje.
Het was oorlog in Oekraïne.
Oorlog met het grote buurland Rusland.
Pjotr en Anna hadden gezien hoe hun land met grote kracht en snelheid verwoest werd.
Er was geweld, er was onzekerheid en er was angst.
Angst voor de toekomst.
Hun ouders waren overleden.
Het was droevig dat ze er niet meer waren, maar Pjotr en Anna waren blij dat zij die vreselijke oorlog niet hoefden mee te maken.
Ze hadden verder geen familie. Ze hadden alleen elkaar en de kleine Fodor, een vrolijk jongetje van twee jaar, dat hen soms de oren van het hoofd kon kletsen.
Pjotr was leraar Engels op een school in een naburig dorpje.
Anna was fysiotherpeute, zij had haar praktijk aan huis.
Als ze beiden werkten was er de oppas Katharina.
Fodor was dol op haar.

Het was oorlog in Oekraïne..
Af en toe moesten ze schuilen als er weer een bomaanslag dreigde.
Om hen heen zagen ze hun stad langzaam veranderen in een puinhoop.
Anna & Pjotr zaten vaak wanhopig tegenover elkaar aan de eettafel, ’s avonds als de kleine Fodor sliep.
‘Hoe moet het nu verder met ons, wat voor toekomst hebben we hier in dit land, hoe gaat dit aflopen..?'
Dat waren de vragen waarmee ze voortdurend rondliepen en die ze elkaar telkens weer stelden.
Hoe moet het verder?

Anna was de eerste die durfde te zeggen wat ze allebei allang dachten:
‘moeten we niet vluchten..?'... Vluchten uit dit oorlogsgebied, uit Kiev, de stad waar ze alle drie geboren waren, de stad die straks geen stad meer was omdat er alleen nog maar puinhopen van over waren..
Goede vrienden van Anna & Pjotr waren al eerder gevlucht.
Ze hadden een lange en moeizame reis gehad, maar waren veilig aangekomen in een ver land dat Nederland heette.
In de brief die een paar dagen geleden aangekomen was, schreven ze dat het hen –naar omstandigheden- goed ging. Na een aantal weken in een opvangcentrum was er nu voor hen een klein appartementje vrij gekomen waarin ze –zo goed en zo kwaad als het kon- leefden met hun gezin. De drie kinderen gingen zelfs naar een speciale schoolklas en leerden al aardig de Nederlandse taal. Het was moeilijk en ze misten hun vrienden en familie, maar -en dat was het belangrijkste- ze waren veilig en er was geen oorlog, er was vrede.

‘Wat als wij ook hier weg gaan?...’
Pjotr en Anna keken elkaar diep in de ogen maar eigenlijk wisten ze het al…
Ze zouden, nee, ze moesten hier weg.
Ze waren sterk en gezond, ze kónden nog weg.
Maar Anna was weer in verwachting en over een tijdje zou er een kleine baby geboren worden en werd hun gezin uitgebreid.

“Hoe moet dat dan met jou?... “
Pjotr keek bezorgd naar zijn vrouw, bij wie de zwangerschap al duidelijk zichtbaar was.
'Kan je zo’n reis wel maken nu, met die dikke buik en hoe moet het met Fodor?'
“We gaan!” zei Anna vastberaden.
'We hebben elkaar, we steunen elkaar.
We kijken vooruit en niet om, dat is de beste manier.
We gaan het doen, we gaan het redden!'

En ze vertrokken uit Kiev.
Ze namen de hoog nodige spullen mee.
Wat eten voor onderweg, warme kleren, want het werd winter.
Stevige schoenen, en een bundeltje kleertjes voor de kleine baby die nu nog veilig in Anna’s buik zat.
Ze namen afscheid van hun buren met wie ze al zolang bevriend waren en ze beloofden elkaar te zullen schrijven of bellen zolang dat mogelijk was.
En ze gingen op weg.
Met de trein reden ze van Kiev naar Warschau, van Warschau naar Berliijn en van Berlijn via Hannover naar de Nederlandse grens.
De trein bracht hen naar Amsterdam en daar werden ze door een groep vriendelijke mensen opgevangen. Er waren meer vluchtelingen op het station in Amsterdam. De mensen om hen heen keken hen aan, sommigen meewarig, anderen oprecht geïnteresseerd. Weer anderen waren gehaast en liepen snel door naar hun bestemming.
Vermoeid en ontheemd stonden ze op het drukke station.
Pjotr sprak in het Engels met een van de mensen die hen de weg zou wijzen naar een opvangadres.
‘Er is een centrum in Ter Apel’ werd hem verteld, ‘daar zijn al veel landgenoten van jullie heen gegaan. Het is er druk en er wordt zelfs gezegd dat er mensen buiten moeten slapen, in de open lucht…’
De schrik sloeg hen om het hart.
Dat kon toch niet, buiten slapen… Pjotr wilde het nog wel doen als het niet anders kon, maar hoe moest dat met Anna en het kindje dat straks geboren zou worden en met de kleine Fodor..?
Ze kwamen aan in Groningen en er stonden bussen om de vluchtelingen te vervoeren naar Ter Apel.
Ook Pjotr en Anna en Fodor stapten in de bus.
Moe waren ze, doodmoe en ze hadden hun bestemming nog niet bereikt.
Toen ze bij het opvangcentrum waren aangekomen bleek al gauw dat er geen plek meer was om binnen te slapen. Buiten op het veld waren zeilen op de grond gelegd en er werden dekens uitgedeeld en kussens. Er was voor iedereen maar een klein plekje, het was eigenlijk een grote slaapzaal maar dan in de open lucht. Er was ook een zeil gespannen over alles heen, zodat ze in elk geval min of meer droog zouden blijven als het ging regenen. Maar het was koud, o zo koud…

Anna kreeg tranen in haar ogen.
Dit kan toch niet Pjotr… ze keek wanhopig naar hem op.
Fodor begon te huilen.
Ook hij was moe en hij had honger.
Anna drukte hem tegen haar bolle buik en legde haar armen beschermend om hem heen. Kom maar kereltje, het komt goed, heus het komt goed…
Ze suste hem tot hij weer stil werd.

Op een kleine afstand stond al een tijdje een jonge, blonde vrouw naar hen te kijken. Ze was een van de vrijwilligers die in het opvangcentrum werkte. Ze heette Marie-Anne en ze woonde even buiten Ter Apel. Haar man had een boerenbedrijf. Ze verbouwden biologische groenten en ze hadden een aantal melkkoeien die vrijuit graasden in de omliggende weilanden. Marie-Anne en Gjalt hadden vijf kinderen.
Vastberaden stapte Marie-Anne af op het ontredderde kleine gezin.
Willen jullie met mij mee naar huis?
We hebben nog wel een plekje voor jullie.
Jullie kunnen hier echt niet buiten blijven vannacht.
Kom maar met mij mee, dan vinden we er wel wat op.
Marie-Anne pakte de twee rugzakken en de overige tassen met spullen en liep voor hen uit naar haar auto. Pjotr nam de kleine Fodor van Anna over en sloeg zijn arm om Anna heen. “Kom, we gaan, dit is het laatste stukje van de reis’ zei hij in het Oekraïens:
davay, tse ostannya chastyna podorozhi.'

Ze reden het dorp uit en na iets meer dan een kwartiertje stopten ze bij een mooie oude boerderij. Het eerste wat Anna zag en hoorde waren spelende kinderen in de tuin. Er was een schommel en een zandbak en een van de kinderen leek ongeveer net zo oud te zijn als Fodor.
Die was inmiddels in slaap gevallen in de auto bij Anna op schoot.
Pjotr tilde hem eruit. Hij werd wakker, keek slaperig om zich heen en verborg z'n gezichtje al gauw tegen zijn vaders borst.
Er kwam een man uit het huis die hen vriendelijk toeknikte.
‘Mijn vrouw heeft me al gebeld’ zei hij, ‘natuurlijk zijn jullie welkom.
Trouwens, het zou weinig zin hebben gehad om tegen te spreken, als Marie-Anne iets wil…. knappe jongen die het dan nog uit haar hoofd praat. Loop maar mee naar de stal.’
‘De stal..???’… Pjotr en Anna keken elkaar verschrikt aan, werden ze in een stal ondergebracht? Gjalt grinnikte, ‘wacht maar af…’ zei hij en knipoogde naar Pjotr, je zult het wel zien.
In een hoek van het terrein stond een grote stal. Nieuw gebouwd van mooi blank hout en met een stevig dak erop. Ze gingen naar binnen. Het was er warm en op de grond lag stro en hooi.
Helemaal achterin de stal was een deur en daarachter was een kleine kamer gemaakt. Er stond een groot bed en er stond een kinderbedje. Er was een tafel met een paar stoelen en een hoekje waar je water kon koken en iets te eten maken. Er brandde een houtkacheltje. Het was klein en eenvoudig, maar het was er warm en groot genoeg voor het kleine gezin van Pjotr en Anna.
Anna liet zich zakken op het bed en toen voelde ze pas echt hoe moe ze was. Pjotr was verlegen en wist niet wat hij moest doen of zeggen.
Boer Gjalt gaf hem een vriendelijk klapje op z’n schouder, ‘now take your rest!’ zei hij (‘rust nu eerst maar eens uit’). Er staat wat te eten voor jullie klaar en je kunt ook thee zetten. Als je iets nodig hebt dan zijn wij in het huis hiernaast, je kunt altijd aankloppen.

Het werd avond.
Anna en Fodor sliepen maar Pjotr lag wakker en staarde in het donker.
Voorzichtig – om vrouw & kind niet wakker te maken- stond hij op. Hij deed z’n jas aan en liep naar buiten. Sloot zachtjes de deur achter zich.
Daar stond hij in de donkere nacht, onder een heldere sterrenhemel.
Het was koud, het zou wel vriezen dacht Pjotr.
Hij ademde de frisse, heldere lucht in, tot diep in z'n longen.
Toen keek hij omhoog.
Recht boven de stal, de plek waar Anna en Fodor lagen te slapen, stond een heldere ster. Een ster, zo groot en zo helder als Pjotr nog nooit gezien had. Pjotrs mond zakte open. Hij wist niet wat hij zag. Was dit echt? Droomde hij??? Hij keek voor zich uit en toen weer omhoog. De ster bleef stralen, recht boven de stal,.
Pjotr keek om zich heen en toen zag hij, op een tiental meters afstand, nog iemand staan. Het was Gjalt. Ook hij keek omhoog en toen hij Pjotr zag staan wees hij naar de ster.

Die nacht werd in de kleine kamer achter in de stal, in het ommeland van Ter Apel, een klein meisje geboren. Ze gaven haar de naam Dzhozi, dat is Oekraiens voor Josje. ‘God voorziet en maakt beter’ betekent die naam in alle talen. De ster verbleekte toen de ochtend aanbrak maar in de kleine kamer was licht en hoop.

0 Comments

Dit jaar vierden wij het kerstfeest weer bij ons thuis. Dat is een aantal jaren niet mogelijk geweest omdat we te weinig plek hadden voor ons groeiend aantal kleinkinderen, maar dit jaar lukte het wel. Van de 23 personen waaruit onze familie inmiddels bestaat (4 dochters, 4 schoonzonen, 13 kleinkinderen en wij) waren er 5 in Frankrijk en 3 ziek, we waren met 15, altijd nog een aanzienlijk aantal. Thijs komt uit een groot gezin, maar ik ben enig kind, dus dat is wel even andere koek.
We hebben gewandeld 's middags (in de regen...) en we hadden gezamenlijk een heerlijk diner verzorgd. Tafel mooi gedekt, veel lichtjes en iedereen in kerststemming. Voor de gelegenheid had ik een kerstverhaal geschreven, dat ik heb voorgelezen. Ik publiceer het hier in deze blog. We eindigden de avond, nog een traditie uit Thijs' familie, met het zingen van een lied, waarbij iedereen de gelegenheid krijgt om zijn of haar kaarsje uit te blazen:

Wat is 't toch heerlijk bij 't kribbeke fijn
Je zou altijd hier willen zijn
Maar 't klokje tikt immer geregeld maar voort
'k Denk niet dat 't aan mop'ren of pruilen zich stoort
Tik tak, tik tik, tik tik
Al lang zeven uur, wat een schrik
't Is kinderenbedtijd zegt vader, vooruit
De kaarsjes die moeten nu uit

    Wie heeft er de beurt om te blazen vandaag
    Dat is onze .... en die doet 't zo graag
    Ft ft, ft ft, ft ft uit
    Daar blaast ze/hij het kaarsje al uit

En nu zoet naar bed hoor, zegt moeder heel zacht
Zeg 't kindje nog even goe-nacht
Nacht Jezus wij moeten ook slapen nu gaan
Maar morgen steekt moeder de kaarsjes weer aan
St st, st st, st zacht
Wel te rusten lief kindje goe-nacht

En alle kinderen doen mee, zonder morren, ook de pubers!
Het was een mooi Kerstfeest. Thijs en ik zijn de dag erop vertrokken naar Frankrijk waar onze jongste dochter + gezin dus al waren.
Gisteren zijn we teruggekomen na een heerlijke twee weken.
Gelukkig Nieuwjaar wens ik een ieder en hier volgt het Kerstverhaal.

0 Comments

Ooit wandelde ik met een vriendin in Engeland, in Wales om precies te zijn. Omdat het pad tamelijk smal was liepen we achter elkaar door een veld vol hoog opgroeiende varens. In mijn hoofd vormde zich het woord ‘bracken’. Bracken?? ‘Wat is bracken?’ vroeg ik aan mijn reisgenote die voor mij liep en “varen” antwoordde ze over haar schouder. Terwijl ik daar dus liep temidden van de varens, kwam het Engelse woord voor ‘varen’ zomaar ineens in mij op. Ik moet het ooit gehoord hebben, maar ik was me daarvan totaal niet bewust. Ik vind het altijd nog een raadselachtige ervaring en het staat me nog helder voor de geest, ook al is het zeker al zo’n twintig jaar geleden dat het me overkwam.
Vandaag moest ik eraan denken toen er iets soortgelijks gebeurde.
Gisteren zijn we aangekomen in Zuid Frankrijk aan de kust en toen ik vanmorgen de gordijnen opendeed zag ik de Middellandse Zee. En weer zei ik woorden waarvan ik niet wist dat ik ze kende: ‘thalassa, thalassa’… ‘de zee, de zee’.
Ik heb geen klassieke opleiding genoten, nooit Grieks gehad.
Wel Homerus gelezen, in het Nederlands, maar –ik heb het inmiddels opgezocht- deze uitspraak komt van Xenophon, die het moment beschrijft dat hij met zijn Griekse troepen, na maanden door het binnenland te hebben gezworven, de zee bereikt en de soldaten juichen van blijdschap:
‘thalassa, thalassa’!
Onbegrijpelijk hoe het onbewuste werkt.
Ooit moet ik het gehoord hebben, ooit moet iemand het me verteld hebben.
Wanneer? … Waar?.... ik zou het niet weten.
En waarom zijn het juist die woorden en ben ik bijvoorbeeld niet ‘La Mer’ van Charles Trenet gaan zingen, dat ken ik wel of Toon Hermans’ ‘Mediterrannee, zo blauw, zo blauw…’bij het zien van die zee?
Ik weet het niet, maar het klinkt wel mooi en ik herhaal het regelmatig omdat het steeds weer in me opkomt: thalassa, thalassa!

0 Comments

't Is vandaag de witte wereld
Straat en veld en boom en dak
Alles heeft zich weggedoken
In een witte winterpak
Ik alleen loop blauw en bont
Van de koude hier in 't rond
Langs de wit besneeuwde grond
Langs de wit besneeuwde grond

… zongen we op de Lagere School, anno jaren vijftig…
Ik moet er altijd weer aan denken als het gesneeuwd heeft zoals nu.
Momenteel verblijf ik op Ameland en ook hier heeft de witte wereld zich uitgestrekt, over straat en veld en boom en dak. In mijn beleving sneeuwt het de afgelopen jaren minder dan in mijn jonge jaren en worden sleeën en schaatsen dus ook minder vaak uit de kast of van zolder gehaald dan toen. Maar de sneeuw- en ijspret was wel compleet de afgelopen week, ook op Ameland. Menig arrenslee heb ik voorbij zien glijden deze dagen. Ik heb skiërs gezien in de duinen, langlaufers op het strand en vooral veel sleetjes, vaak in een lange sliert achter een auto of tractor. Met een blauwe lucht boven die witte wereld zag alles er sprookjesachtig uit en het bracht me terug naar die ene keer dat ik op een ander Waddeneiland was. Ik logeerde op Vlieland, bij Bake de vogelwachter en zijn vrouw Hanneke, die in een klein huisje woonden in het bos bij de oude eendenkooi. Bake was aan het schaatsen in Friesland en kon niet terug naar het eiland omdat de veerboot uit de vaart was genomen als gevolg van de weersomstandigheden. En ik kon -om dezelfde reden- niet van het eiland af. Voorwaar geen straf, eerder iets waar je stiekem op hoopt dat het ooit eens zal gebeuren.
Ik bleef twee extra nachten op Vlieland logeren en liep in de vroege ochtenden door een winter-wonderland. Het bos achter het huis was met een dikke laag sneeuw bedekt, de takken van de bomen bogen diep onder hun zware last. Kraakhelder was het en de sneeuw kraakte onder mijn voeten, de lucht was helderder dan ooit. Een onvergetelijk beeld. Net zo onvergetelijk als de ervaring toen ik later op de dag langs de kustweg liep. Het wad lag bevroren onder een dikke laag ijs. Ik was de enige die daar liep en ik hoorde steeds een zacht getik. Wist niet wat het was, maar ineens zag ik het. Het zeewater brak door de ijskorst heen waardoor er kleine fonteintjes van water ontstonden: de vloed kwam op!
Als vanzelf kwamen de afgelopen week ook de beelden bij mij omhoog van de tijd dat ik in Oostenrijk werkte. ’s Avonds liep ik, na gedane arbeid, terug naar het huis waar ik toen woonde, in Kitzbühel, onder de meest heldere sterrenhemel die ik ooit gezien heb, over een besneeuwd pad, de berg op.
Stiller dan stil was het, met alleen die krakende, knisperende, heldere lucht.
Allemaal onvergetelijke beelden en ervaringen die ik met me meedraag.
De sneeuw van de afgelopen week heeft ze weer tot leven geroepen.
Ik krijg filmpjes van mijn kinderen en hun kinderen, joelend op hun sleetjes de heuvel af, klossend op hun eerste schaatsjes, verwonderd zittend in die witte wereld, op de wit besneeuwde grond!

1 Comment

SINT NICOLAAS

9/12/2020

0 Comments

Wie iets van Sint Nicolaas wil leren
moet zijn geschiedenis multi-interpreteren.
hem benaderen van alle kanten,
over hem lezen in boeken en kranten.
Zo komt men tot een veelzijdig beeld
van hem, die ons zo rijk bedeelt.
Een Turk was hij, in Patara geboren,
weet wel, dat land behoorde toen aan de Moren.
't Was Spaans gebied dus en dan kan je
misschien begrijpen waarom Spanje
de plek is waar, zo wordt ons meegedeeld,
Nicolaas' leven zich heeft afgespeeld.
Gestorven is hij ook in die buurt,
alleen heeft dat wel even geduurd.
72 Jaar duurde zijn leven,
in die tijd heeft hij veel gegeven.
In Myra ging hij in de aard'
maar hij werd niet lang bewaard;
zijn lichaam werd weer opgegraven
en nog later weer door enkele brave
lieden, zonder al te veel geweld
in Bari opnieuw ter aarde besteld.
Zo staat het geschreven in de boeken,
je kunt zijn graf nog steeds bezoeken.

Sint Nicolaas is van grote faam:
er staan heel wat wonderen op zijn naam:
een aantal zeelui, op een boot,
bij zware storm in grote nood,
riep hem aan om hen te bewaren
en ziet, Nicolaas bracht de storm tot bedaren.
Ze werden gered, hun lof was groot,
ze vereerden Nicolaas en na zijn dood
werd hij beschermer van allen op zee
en dat bracht nog wat anders met zich mee:
veel kerken aan het water zijn sinds die tijd
aan de heilige Nicolaas gewijd.

Ook is er nog een oude legende
die misschien niet iedereen kende,
over een vader, arm en oud,
die veel van zijn drie dochters houdt,
maar die door zijn sobere leven
hun geen bruidsschat mee kon geven.
Als Nicolaas hoort van dit verhaal,
besluit hij ze te helpen, allemaal.
Hij sluipt bij nacht en ontij rond,
tot waar het kleine huisje stond
om daar een zak vol gouden dukaten
op de deurmat achter te laten.
Dan verdwijnt hij, stil en zacht,
in de koude donkere nacht.
Nog eens herhaalt zich dat gebaar,
voor twee dochters staat nu een bruigom klaar.
de oude vader is blij verrast
dat zo diep in de buidel is getast,
waardoor zijn dochters in hun positie
niet meer gedwongen zijn tot prostitutie.
Ook is zijn nieuwsgierigheid gewekt,
want hij heeft nog niet ontdekt,
wie de gulle gever is.
Dus hij gluurt vanuit een nis
en ontdekt diep in de nacht
dat Nicolaas hem heeft bedacht.
Door dit voorval wordt opgemerkt,
dat Sint Nicolaas in stilte werkt.
Onvoorwaardelijk geeft hij en ongezien,
liever blijft hij anoniem.

Nu heb ik hier al veel geschreven
over Nicolaas' historische leven.
In wetenschappelijke taal
heet dit het bio-grafische verhaal.
De wonderen die hij heeft bedreven
worden in een hagio-grafie beschreven
en voor wiens belangstelling is gewekt
volgt nu nog het mytho-logische aspect.

Veel was al herkenbaar van wat ik hier pende,
maar er is ook nog veel wat je vast niet herkende:
dat paard en die pieten, waar komen die vandaan?
en waar zouden die suikeren beesten voor staan?
en die pepernoten en al die andere spullen?...
dat ga ik hier dan tot slot nog onthullen.

Naar een ieder weleens heeft horen verluiden
trokken de Germanen vanuit het zuiden
in grote getale op naar het noorden,
terwijl ze wat plunderden en soms ook wat moordden.
Die Germanen waren, zoals we al wisten,
van huis uit beslist geen monotheïsten.
Het hebben van één god was niet in de mode,
in die dagen vereerde men meerdere goden,
van wie in die vroeg-middeleeuwse jaren
Wodan en Donar de hoofdgoden waren.
Wodan, die ook wel Odin wordt genoemd,
werd om zijn moed ten zeerste geroemd.
En ook Donar, of Thor, was een krijgshaftige held
hij zwaaide zijn hamer, zo wordt er verteld.
Wodan, een god met een wild-woeste baard
reed over de wolken op zijn sneeuwwitte paard
dat Sleipnir heette. In vliegende vaart
strooide hij zaden in de huiselijke haard
als symbool van het steeds weer ontkiemende leven
en als teken dat de aarde weer vrucht zou gaan geven.
Twee zwarte raven voerde hij met zich mee
en zijn trouwe knecht Oel, die het 'schoorsteenwerk' deed.
Je moest hen behagen, niet zitten te klieren,
men zond hen gebeden en offerde dieren.

Al deze beelden vermengden zich door de tijden
met wat de mensen al over Sint Nicolaas zeiden
en zo nu ontstond het hele relaas
van die Zwarte Piet en van onze Sinterklaas.
Zo is het gegaan en zo is het ontstaan,
genoeg voor nu! Voor wie verder wil gaan
en zijn of haar nieuwsgierigheid wil bedaren
is *'Schipper mag ik overvaren'**
een uitstekend boek om je in te verdiepen
in deze en andere archetypen.

Nelleke Schiphorst ©

* Juul van der Stok, Schipper mag ik overvaren?, Uitg. Adventum, 2010

0 Comments

SINT MAARTEN

11/11/2020

3 Comments

'Altijd vieren als er iets te vieren valt'... zei onze helaas overleden goede vriend K altijd... en daar houden we ons nog steeds aan.
11 November is het vandaag, Sint Maarten.
Vroeger, toen ik klein was, werd dat vooral in de noordelijke provincies gevierd, zoals Carnaval vooral een feest was voor beneden de rivieren. Ik ben geboren en getogen in Den Haag en wij deden niet aan Sint Maarten. Er was wel een Vrije School in Den Haag, maar ik kende niemand die op die school zat en het feit dat ze daar waarschijnlijk wel Sint Maarten vieren was mij -toen althans- onbekend. Kort nadat onze oudste dochter geboren was, in 1977, kwamen we in aanraking met de Vrije School. Dat wil zeggen met een enthousiaste groep jonge mensen, die bezig was een Vrije School op te richten. Wij voelden ons aangesproken en sloten ons aan. Eerst alleen ik, later ook mijn man Thijs. De school kwam er en groeit en bloeit nog steeds in Delft. Ik denk dat het in 1980 was dat wij onze eerste, bescheiden Sint Maarten feest vierden. Er liepen in het begin meer ouders & grootouders mee dan kinderen denk ik. We hadden nog geen schoolgebouw en liepen vanuit het huis van een van ons, waar 'de school' op dat moment was gehuisvest. Het aantal kinderen groeide echter in rap tempo en daarmee ook de jaarlijkse stoet met lichtjes in november. In 1985 liep ik met drie kinderen en een kinderwagen met daarin mijn jongste kind. Een klein uitgehold knolletje met een lichtje hing aan de kap en schommelde zachtjes bij het rijden. Justine keek er gebiologeerd naar en viel tevreden in slaap.
Met het groeien van de school groeide ook de jaarlijkse optocht en uiteindelijk trok er jaarlijks een lange sliert kinderen met lampjes door de buurt rondom het schoolgebouw in Delft.
Inmiddels zijn we een generatie verder en lopen cq liepen onze kleinkinderen in de optocht met Sint Maarten mee met hun zelfgemaakte lantaarns. Ze zingen dezelfde liedjes als wij destijds en krijgen mandarijntjes, noten, rozijnendoosjes en -tot hun vreugde- nu ook Milky-Ways, Marsjes en zelfs muntgeld.
Dit jaar mogen er, vanwege de Corona crisis, geen Sint Maarten optochten langs de deuren trekken. Dit tot teleurstelling van mijn jongste kleinkinderen. Een van mijn dochters heeft er iets op bedacht. Ze heeft met haar gezin mooi versierde kaarsen gemaakt, die de kinderen mogen weggeven. Ook wij kregen een paar dagen geleden zo'n mooie kaars 'om licht te verspreiden'. Vanochtend hebben we de kaars aangestoken. Er staat een foto naast uit begin jaren tachtig, van mijn twee oudste dochters met hun lichtje in de binnenstad van Delft.
Jarenlang heb ik in de Vrije School cursussen verzorgd over de verschillende jaarfeesten. Ik heb er ook veel over geschreven, in de schoolkrant en in een boekje getiteld 'Het Jaar Rond'. Een belangrijke boodschap die ik daarbij altijd heb willen meegeven is hoe belangrijk het is dat je weet wat je viert! Wanneer je bekend bent met de inhoud en de achtergronden van wat je viert, dan kan je zelf de vorm bepalen, naar jouw inzicht en mogelijkheden, zodat het past in jouw gezin, jouw omstandigheden. Die vorm is secundair, de inhoud komt eerst! Dat betekent dat je vrij bent in de manier waarop je feest viert, vrij en dus ook los van dogma's of uiterlijke verplichtingen. Omdat de Vrije School helaas ook niet geheel vrij van dogma's is, heb ik die strakke uiterlijke vormgeving en de dwang die erop lag, maar al te vaak meegemaakt. Jammer genoeg weerhoudt het mensen vaak ervan zich met een feest te verbinden, eenvoudigweg omdat het niet aansluit bij hun leefstijl.
Ik ben trots op mijn dochter die haar eigen manier heeft gevonden om toch iets van de inhoud en bedoeling van het feest van Sint Maarten zichtbaar te maken voor haar kinderen en dat op haar manier. Zelfs het feit dat niet alle kaarsen zijn weggegeven past in dat licht. Sint Maarten geeft zijn halve mantel weg aan de arme bedelaar, het andere deel houdt hij om zichzelf warm te houden. Een grootse les: 'je kunt alleen voor een ander zorgen wanneer je ook voor jezelf zorgt' en ook een waarheid die tegenwoordig bijvoorbeeld in de zorgverlening, terecht alle aandacht krijgt.

3 Comments

WILLEM

27/9/2020

2 Comments

Willem is dood.
Hij was -in zijn eigen woorden- 'handelaar in ongeregelde goederen' op de Noordermarkt in Amsterdam. Daar kende ik hem van. Willem was een markante man. Jordanees, hoewel niet van geboorte. Hij was geboren in Nieuw Zeeland. Als hij over zijn geboorteland vertelde veranderde zijn toon en kreeg hij een andere blik in zijn ogen, iets kwetsbaars. Dan nam hij je mee naar het land waar hij de eerste jaren van zijn leven had gewoond. Hoe mooi het daar was en hoeveel beter dan in Nederland. Dat laatste vooral. Voor Nederland had hij geen goed woord over, zeker niet voor de Nederlandse overheidsinstanties. Willem was allergisch voor ambtenaren en regelgeving en helaas had hij daar regelmatig mee te maken.
Hij kon ongelooflijk kankeren op alles & iedereen in Nederland, vooral op mensen die hem de wet voorschreven, politici en ambtenaren in het bijzonder. Enige nuance was hem daarbij vreemd en je moest vooral niet met hem in discussie gaan want dat verloor je geheid. Als je je niet al voortijdig uit het gesprek had teruggetrokken... Hierover met Willem in gesprek gaan was onbegonnen werk. De overheid kon geen goed bij hem doen, dat was onmogelijk. Ik heb regelmatig naast hem gestaan op de markt. Soms was het leuk en was hij goedgehumeurd. Hij plaagde, maar altijd met een vriendschappelijke ondertoon. Als ik zaterdag 's morgens in het café op de Noordermarkt mijn dag begon met het oplossen van een Sudoku, liep hij langs en gaf steevast een klap op mijn krant waardoor ik opschrikte. Dan lachte hij, maar niet op een vervelende manier. Dat soort grappen. Op de kaart die ik vorig jaar namens mijn collega's van de Noordermarkt kreeg nadat ik een auto-ongeluk had gehad, schreef Willem 'niet puzzelen tijdens het rijden!'
Wanneer de Nederlandse overheid of politiek echter ter sprake kwam dan kon hij als een blad aan een boom omslaan en was hij de rest van de dag niet meer te genieten. Dan kankerde hij aan een stuk door en kon je maar beter zorgen dat je uit zijn buurt bleef.
Toch mocht ik hem.
De schaarse momenten dat hij me, 's morgens in het café voor de markt begon, deelgenoot maakte van zijn verlangen naar ruimte, naar ongerepte natuur, weidsheid en vooral naar een leven zonder strakke regelgeving, die momenten waren kostbaar. Dan zag ik een andere Willem dan de plaaggeest of de irritante mopperaar die alles afkraakte en met iedereen ruzie kon maken.
Hij wilde naar Ierland. Daar, aan de Ierse westkust had hij de omgeving uit zijn vroege jeugd, op bereikbare afstand, teruggevonden. Daar was nog ruimte, schone lucht, vrijheid. Het was een lang proces om tot het besluit te komen definitief te vertrekken. Af en toe was hij een paar weken weg en vertelde bij terugkomst hoe goed hij het had gehad, hoe mooi het daar toch was en -altijd weer- hoe verschrikkelijk het hier in Nederland was met al die regels en die ambtenaren... Binnen de kortste tijd bereed hij zijn stokpaardje weer en schopte tegen alles en iedereen die in zijn buurt kwam. 'Wanneer ga je nou eindelijk eens naar Ierland verhuizen?' vroeg ik hem regelmatig. Eerst moest hij zijn woonboot verkopen en er waren nog meer beren op de weg. Meestal lag het aan de overheid dat wat hij wilde niet kon...
Maar uiteindelijk was het zover. De boot was verkocht, de spullen waren opgeslagen in containers om verscheept te worden. Willem nam afscheid van zijn collega's en klanten op de Noordermarkt, waar hij gedurende meer dan 30 jaar gestaan had. 'Ik ben benieuwd hoe lang hij het uithoudt', zei een andere collega tegen mij, 'volgens mij komt hij met hangende pootjes terug. Hij gaat ons vast wel missen...' Ik was daar nog niet zo zeker van.
En toen kwam de Corona-crisis.
Het vertrek moest worden uitgesteld, onmogelijk gemaakt door de machthebbers in Nederland. 'De overheid weer he...' zei Willem met zijn gebruikelijke intonatie en blik erbij. Schouderophalend liep hij door.
Niet de overheid, maar het lot beschikte anders.
Na een zwempartijtje in de Noordzee bij IJmuiden, kreeg hij een fatale hartstilstand. Negenenvijftig jaar is hij geworden. Willem is niet meer.
Er is een Amsterdammer dood gegaan.
Hij wordt gemist.

2 Comments

DUC

20/9/2019

0 Comments

Als ik ’s morgens de trap afkom blijft Duc de hond roerloos liggen. Ik aai en tik hem op zn kop, maar er komt geen beweging. Ik denk dat hij dood is, maar zie dat hij nog wel ademt. Hij is bijna 13 jaar, het zat eraan te komen, dat wel, maar toch…
Ik bel mijn dierenarts-dochter.
Ze vraagt mij hem met brokjes te lokken, maar dat helpt niet, ook niet wanneer ik de bak met brokken vlak naast zn kop neerzet. ‘Een Labrador die niet wil eten dat is het eindsignaal’, roept mijn schoonzoon, ook dierenarts, vanuit zijn keuken.
Ik kom eraan, zegt dochter J.
Anderhalf uur later arriveert ze, met haar enkele weken oude zoon en haar dokterstas vol spullen.
Duc reageert op haar komst (het was haar hond) met het laten lopen van een enorme plas, maar niet meer dan dat.
Dochter J pakt haar dokterstas en ik sta met mijn kleinzoon op de arm te kijken hoe zij haar spuiten vult met slaapmiddellen en euthanatica.
Vijfendertig jaar geleden zat ik een week lang aan het sterfbed van mijn vader. De dierenarts-dochter was toen een baby die ik ’s avonds bij thuiskomst nog borstvoeding gaf. Ook toen ervoer ik de paradoxale overeenkomst tussen levensbegin en –einde. De spanning en de concentratie van vlak ervoor, de ontspanning en de rust van vlak erna.
Levensbegin en levenseinde.
Er gaat een infuusje in Ducs voorpoot en de medicatie loopt erin. Het ademen stopt, hij is voorgoed ingeslapen, in alle rust. We hebben hem in de tuin begraven.
Dag lieve hond.

0 Comments

France revisitée

1/6/2018

1 Comment

Sinds een week ben ik weer in Zuid Frankrijk te vinden op de markten.
Het was even wennen en omschakelen naar een ander land, een andere taal, een ander dag- en weekritme.
Ik woon riant dit jaar. Niet meer in de slaapzaal, waar ik weliswaar een eigen hoekje had met prachtig uitzicht op de Luberon, maar weinig privacy. Nu in La Grande Bastide, het huis waar ik ook een aantal jaren geleden samen met Antoinet een schilderreis heb georganiseerd. Ik heb een mooie ruime kamer, een keuken samen met andere gasten en een zwembad in de tuin. Het huis ligt in Buoux, het dorp waar we al jarenlang vakantie vieren. Op de meeste markten waar ik sta heb ik vorig jaar ook gestaan. Aix-en-Provence is altijd een topper en ook wel een kick om daar te staan, op de Cours Mirabeau. De markt in Sault, aan de voet van de Mont Ventoux is ook leuk, met veel fietstoeristen. Ik heb een mooie nieuwe collectie bij me, met sjaals van het merk Otracosa, in linnen, wol en katoen. In principe blijf ik hier tot eind september. Thijs heeft me gebracht, komt rond mn verjaardag en aan het eind van de rit. Liselot komt langs met man en kinders en verder bel en app ik met de kinderen in Nederland. Ik vind het heerlijk om hier te zijn.

1 Comment

<<Previous

Paul van Vliet

een moderne kerstvertelling

Kerstverhaal

thalassa thalassa...

Witte wereld

SINT NICOLAAS

SINT MAARTEN

WILLEM

DUC

France revisitée

Archives

Author

Categories